Magsulat ng magsulat

MAGSULAT NG MAGSULAT

patuloy na magsulat ng magsulat ng magsulat

anumang yaong paksa'y isulat at isiwalat

prinsipyong tangan ay isulat upang may mamulat

na sa bawat lathala'y naroon ang pag-iingat

magsulat ng sanaysay, ng nobela, kwento't tula

at patuloy na magsikhay sa pagiging makata

sina Batute't Balagtas ay mga halimbawa

ng makata sa kasaysayan na dinarakila

magsulat upang pangalagaan ang kalikasan

at para sa pangarap na makataong lipunan

magsulat upang makapaglingkod sa sambayanan

at upang panlipunang hustisya'y kamtin ng bayan

nagkalat ang upos at plastik, ano nang gagawin?

upang kalikasan ay mapangalagaan natin

kayraming inosente ang pinaslang ng salarin

atas nga ba ng bu-ang ang isinagawang krimen?

magsulat ng magsulat, magpatuloy sa pagkatha

sa araw at gabi'y ginagawa't inaadhika

na kabulukan din ng sistema ang tinutudla 

prinsipyadong magsusulat para sa aba't madla

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Nang mawala ang awitan ng mga kuliglig

NANG MAWALA ANG AWITAN NG MGA KULIGLIG

himbing man, dinig ang awitan ng mga kuliglig

tila kaysasaya't walang nadaramang panganib

subalit bigla, dumatal ang unos, nangaligkig

kaylakas ng sipol ng hangin sa gabing malamig

umaga'y iba ang narinig, pagputol ng kahoy

habang pakiramdam ko, mga puno'y nananaghoy

habang katutubo'y patuloy na itinataboy

ng mga tuta ng kapitalistang mapangdenggoy

hinahanap ko'y pag-aawitan ng mga ibon

sabay sa pagkawala ng puno'y nawala iyon

naging maalinsangan na ang bawat kong pagbangon

naging mabanas na ang dating masayang kahapon

ah, paano ba maililigtas ang kagubatan

mula sa tubo't kasakiman ng mga gahaman

upang dibdib ng kagubatan ay pagkakitaan

habang nasisira naman ang gubat na tahanan

sa ngayon, sa tula ko sila maipagtatanggol

gayong di ito solusyon sa kanilang hagulgol

dahil ang pagtatanggol sa kanila'y may ginugugol

panahon, buhay, pawis, dugo, sa kanilang ungol

kaya paumanhin kung ito lang ang magagawa

ngunit pagbubutihin ko ang bawat kong pagkatha

para sa puno, ibon, dagat, kuliglig ang tula

upang maisiwalat ang bawat nilang pagluha

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Dagat na'y nalulunod sa upos

DAGAT NA'Y NALULUNOD SA UPOS

dagat na'y nalulunod sa upos

sa basurang ito'y lubos-lubos

paano ba ito mauubos

ika nga, labis ay kinakalos

hanggang maisipang mag-yosibrick

na estilo'y para ring ecobrick

di na lang plastik ang isisiksik

kundi upos din sa boteng plastik

baka sa upos, may magawa pa

lalo't binubuo rin ng hibla

barong ay mula hibla ng pinya

lubid ay sa hibla ng abaka

pagyoyosibrik ay simula lang

ng pagtatanggol sa kalikasan

pati sa ating kapaligiran

at sa daigdig nating tahanan

masasamahan ba ninyo ako

sa marangal na gawaing ito

salamat sa pagsuporta ninyo

sa dakilang adhikaing ito

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021 (World No Tobacco Day)

Tula ngayong World No Tobacco Day

TULA NGAYONG WORLD NO TOBACCO DAY

ngayong World No Tobacco Day, patuloy ang adhika

ng paggawa ng yosibrick na layon ay dakila

tumulong upang sa upos ay mayroong magawa

upang di ito basurang kakainin ng isda

aba'y tadtad ng upos ang ating kapaligiran

isa sa nangungunang basura sa karagatan

kaya gawaing pagyoyosibrik ay naisipan

upang may maitulong din kay Inang Kalikasan

tulad ng ecobrick na plastik ang isinisiksik

upos naman ng yosi'y ipasok sa boteng plastik

isang layuning ginawang walang patumpik-tumpik

baka masagip pa ang kalikasang humihibik

- gregoriovbituinjr.

05.31.2021    

Bukas na'y world No Tobacco Day

BUKAS NA'Y WORLD NO TOBACCO DAY

'Day, bukas na'y world No Tobacco Day, paalala lang

lalo't kayrami kong tanong na dapat matugunan

maraming nagyoyosi, upos nama'y naglutangan

sa sapa, ilog, lawa, at laot ng karagatan

mareresiklo pa ba ang upos na nagsumiksik

sa mga bahura't tangrib? sadyang kahindik-hindik!

lalo kung basurang ito'y magiging microplastic

na kakainin ng mga isdang di makahibik

habang kakainin natin ang mga isdang iyan

at microplastic ay mapupunta sa ating tiyan

dahil sa upos ng yosing tinapon ay kung saan lang

wala bang magawa sa upos ang pamahalaan?

hanggang paunawa lang bang "Bawal Manigarilyo"?

habang sa upos ay walang nagagawa ang tao?

anong gagawin sa upos? pag-isipang totoo!

ang mga hibla ba ng upos ay mareresiklo?

kung nagagawang lubid iyang hibla ng abaka

at kung nagagawang barong iyang hibla ng pinya

sa hibla ng upos baka tayo'y may magawa pa

upang di lang ito maglipana bilang basura

'Day, bukas na'y World No Tobacco Day, anong gagawin?

magdiwang, magprograma, katubigan ba'y linisin?

sapat ba ang magrali basta may tutuligsain?

o may kongkretong aksyon sa upos na dapat gawin?

- gregoriovbituinjr.05.30.2021

* litratong kuha ng makatang gala habang nakasakay sa isang dyip

Samahang Engels at Kalikasan

SAMAHANG ENGELS AT KALIKASAN

nais kong magtatag ng pangkalikasang samahan

na Dialectics of Nature ni Engels ang batayan

papangalanang Samahang Engels at Kalikasan

na tututok sa mga isyu ng kapaligiran

pag-aaralang mabuti ang kanyang buong akda

at isasalin ko rin ito sa sariling wika

upang ito'y madaling maunawaan ng madla

na dagdag sa habangbuhay kong misyon at adhika

mag-organisa pa lang ng samahan ay mahirap

ngunit dapat simulan nang maabot ang pangarap

ngunit dapat magturo't mga dukha'y makausap

at mga aral ni Engels ay maipalaganap

sa Earth Day at World Environment Day, kami'y sasama

sa mga pagkilos para rito'y makikiisa

at itataguyod ang aral ni Engels sa masa

baka makatulong din sa pagbago ng sistema

Dialectics of Nature ni Engels ay gawing gabay

ng bagong samahang may layon at adhikang lantay

sa panahon niya'y di ito nalathalang tunay

kundi ilang taon nang malaon na siyang patay

dapat kumilos upang magtagumpay sa layunin

dagdag pa'y susulat ng pahayag at lathalain

magpapatatak ng tshirt na aming susuutin

ah, Dialectics of Nature ay iyo ring aralin

- gregoriovbituinjr.

05.30.2021

Pagtatanim ng bell pepper o siling lara

PAGTATANIM NG BELL PEPPER O SILING LARA

itinanim ko ng hapon ang buto ng siling lara

o bell pepper habang ito'y akin nang iginisa

ang ginawa kong paso'y boteng plastik na nakita

pagkat wala nang laman, kaysa naman ibasura

sa samahang makakalikasan ako natuto

upang basurang di nabubulok ay maresiklo

gamit din sa ekobrik at yosibrik kong proyekto

bilang tulong sa kalikasan at sa kapwa tao

may natira pang lupa sa nakaraang pagtanim

sa mga paso, sa libreng panahon ay gawain

sa umaga't gabi'y laging dinidiligan man din

upang balang araw tayo rin ay may aanihin

dahil sa pandemya'y naging magsasaka sa lungsod

pagtatanim ng gulay sa paso'y tinataguyod

halina't mag-urban farming pagkat nakalulugod

may mapipitas ka pag namunga ang iyong pagod

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Ginisang bell pepper o siling lara sa hapunan

GINISANG BELL PEPPER O SILING LARA SA HAPUNAN

ginisa ko panghapunan ang limang siling lara

habang buto nito'y itinanim ko na kanina

di naman pala maanghang ng ito'y iginisa

di maanghang para sa akin, ewan ko sa iba

maanghang naman ang siling lara pag di niluto

ramdam iyon ng dila, ako nga'y napapayuko

kumbaga tamis at anghang animo'y naghahalo

subalit nang iginisa, anghang na'y naglalaho

kaysarap ng ginisang siling lara sa hapunan

lalo na't pakiramdam ng katawan ko'y gumaan

lunas din kaya ito sa anumang karamdaman

pagkat ako'y napatula't luminaw ang isipan

nakuha kong buto nito'y agad kong itinanim

para di masayang, inipon na bago lutuin

bakasakaling balang araw ay mapatubo rin

at kung magbunga na'y tiyak tayong may aanihin

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Sa katapusan ng Mayo

SA KATAPUSAN NG MAYO

hoy, may patalastas nga sa botikang nabilhan ko

No Smoking, ngunit di ako naninigarilyo

hanggang aking napagtanto, paalala rin ito

na World No Tobacco Day sa katapusan ng Mayo

naranasan ko ring magyosi noong kabataan

na kasama ng barkada'y naging bisyo rin naman;

nang mapasali sa makakalikasang samahan

ay napagtanto kong pera ko sa yosi'y sayang lang

heto, kalusugan ng kapwa'y itinataguyod

di nagyoyosi, magtanim na lang kahit mapagod

bagamat upos ay tinitipon ng inyong lingkod

upang gawin ang pagyo-yosibrick, nakalulugod

marahil, ambag ko na sa lipunan ang yosibrick

upos ay ipasok at ilibing sa boteng plastik

gagawin sa hibla ng upos ay nagsasaliksik

at baka balang araw, may solusyong matititik

may ibang grupong bahala sa kampanyang No Smoking

habang inyong lingkod ay yosibrick ang adhikain

sa katapusan ng Mayo'y sama-samang isipin

at pag-usapan ang kalikasang dapat sagipin

- gregoriovbituinjr.05.27.2021

Mga boteng plastik na walang laman

MGA BOTENG PLASTIK NA WALANG LAMAN

naipon kong muli'y boteng plastik na walang laman

ito'y itatapon ko na lang ba sa basurahan?

maganda kaya itong pagtaniman ng halaman?

iresiklo ang boteng plastik, gawing paso naman

o kaya mga ito'y gamitin din sa ekobrik

dapat lang malinisan ang loob ng boteng plastik

malinis na ginupit na plastik ang isisiksik

gagawing mesa, silya, patitigasing parang brick

o kaya naman ay pagtitipunan ko ng upos

upang proyektong yosibrick ay matuloy kong lubos

baka makatulong sa kalikasan kahit kapos

upang buhay na ito'y marangal na mairaos

sa pagtatanim ay may mapipitas balang araw

upang pamilya'y di magutom sa gabing maginaw

itanim ang buto ng gulay, okra man o sitaw

o anumang gulay bago iluto o isapaw

mula sa gawa ng tao, basura'y halukipkip

kaya sa walang lamang boteng plastik ay malirip

na anumang makabubuti sa kapwa'y maisip

baka kahit munti man, kalikasan ay masagip

- gregoriovbituinjr.

Ang isdang nababalutan ng plastik

ANG ISDANG NABABALUTAN NG PLASTIK

kaytindi ng balitang nababalutan ng plastik

ang galunggong na iyon na kanilang inihibik

habang isdang yaon ang pulutan ko sa pagbarik

kinakain ko na rin kaya'y mga microplastic?

sinong may kagagawan sa ganitong nangyayari?

pag nagkasakit dahil dito'y sinong masisisi?

sisisihin mo ba'y isda't kinain nila kasi?

ang naglipanang plastik na sa laot nga'y dumami?

anong dapat nating gawin? anong mungkahi ninyo?

sa susunod na henerasyon ba'y pamana ito?

paano ang kalusugan ng ating kapwa tao?

kung hahayaan lang nating mangyari ang ganito?

pinag-uusapan talaga ang West Philippine Sea

habang sa isdang kumain ng plastik, tayo'y pipi

balita lang ba ito't magiging bulag at bingi?

o dapat tayong kumilos sa problemang sakbibi?

halina't magsama-sama at ito'y pag-usapan

at igiit natin sa maraming pamahalaan

na ating karagatan ay puno ng kaplastikan

sana namununo'y di rin plastik ang katugunan

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Patalastas sa isang paaralan

PATALASTAS SA ISANG PAARALAN

nakakatuwa yaong paaralan sa Navotas

dahil sa ipininta nila sa bakod sa labas

"No Smoking Area" yaong kanilang patalastas

tinukoy pa kung anong nakakasakop na batas

ang ibig sabihin, bawal doong manigarilyo

estudyante'y tinuturuan nang huwag magbisyo

salamat naman, maaga pa lang ay may ganito

upang kalusugan muna ang isiping totoo

unahin ang pag-aaral, payo sa kabataan

huwag magbisyo, isipin muna'y kinabukasan

alalahaning nagsisikap ang inyong magulang

na sa inyong pag-aaral, kayo'y iginagapang

kung iniisip n'yong yosi'y pamporma sa babae

astig ang inyong dating sa magandang binibini

baka mali kayo, mahirap magsisi sa huli

kabataan, maiging mag-aral munang mabuti

- gregoriobituinjr.

* kuha ng makatang gala nang minsang mapadaan sa Tumana sa Lungsod ng Navotas

Soneto laban sa basura

SONETO LABAN SA BASURA

Ang ating mundo'y tinadtad na ng basurang plastik

At upos na sa kanal at laot nagsusumiksik

Sa ganyan, ang inyong puso ba'y di naghihimagsik?

Hahayaan na lang ang problema't mananahimik?

Gising! at pag-usapan ang problema sa basura

Bumangon upang kapaligiran ay mapaganda

Anong nakikita ninyong solusyon sa problema?

Ah, kayrami nang batas subalit nasusunod ba?

Ako nga'y sumali sa gumagawa ng ecobrick

Kung saan sa boteng plastik ay aming sinisiksik

Ang ginupit na plastik, patitigasing parang brick

At pagdating sa upos, ginagawa ko'y yosibrick

Ikaw, anong ginagawa para sa kalikasan?

Halina't magbahaginan tayo ng kaalaman!

- gregoriovbituinjr.

Pangalagaan at ipaglaban ang kalikasan

PANGALAGAAN AT IPAGLABAN ANG KALIKASAN

tinanong ako ng isang tagapakinig minsan

paano raw kalikasan ay mapangalagaan

kung di raw naman nakikinig ang pamahalaan

maliliit lamang daw kami't di mapakikinggan

bakit? tanong ko, sila lang ba'y aasahan natin

ngunit maliliit man tayo'y baka makapuwing

kung anong nakikita nating tama'y ating gawin

sumisira sa kalikasa'y ating kalabanin

dagdag niya, mapanganib ang naiisip ninyo

lalo na't tokhang ang polisiya nitong gobyerno

terorista kayo pag bu-ang ay kinalaban n'yo

pulis at army'y nagtila kanyang hukbong pribado

ang aming tugon, gawin ang para sa kalikasan

gawin naman nila ang para sa pamahalaan

sa amin, di basura ang daigdig na tahanan

magtanim din ng puno para sa kinabukasan

naglipana kung saan-saan ang upos at plastik

sa pagmimina, buhay ng katutubo'y tumirik

nangamatay ang pananim, ang madla'y humihibik

bakit tropa ng gobyerno'y takot ang hinahasik

ang pamahalaan ba'y kampi sa kapitalista?

dahil inaakyat nila'y limpak-limpak na pera

dahil sa pagsira sa kalikasan kumikita

anong gagawin sa ganito? tutunganga lang ba?

sa maraming upos, may proyekto akong yosibrik

sa basurang plastik, may proyekto kaming ekobrik

sa laot, kinakain na ng isda'y microplastic

sa mga nangyayari, tayo lang ba'y tatahimik?

huwag hayaang maitayo ang malalaking dam

kung buhay ng kapwa ang magiging kapalit niyan

imbes pulos coal plant, tayo'y mag-renewable naman

mga ito'y pag-isipan at ating pagtulungan

- gregoriovbituinjr.

Ang solong halaman sa kanal

ANG SOLONG HALAMAN SA KANAL

kahit dukha mang nakatira sa tabi ng kanal

kung nagpapakatao't nabubuhay ng marangal

siya'y yayabong din sa gitna man ng mga hangal

at ang dukhang iyon ay baka ituring pang banal

saan mo dadalhin ang kayamanang inaari

kung sa iyong kapwa'y di naman ibinabahagi

di naman sila nagsikap, ang iyong pagsusuri

kasalanan naman nila kung sila'y mapalungi

kayang mabuhay ng halaman sa kanal na iyon

sapagkat nagpunyagi ang binhing napadpad doon

tubig, hangin, kalikasan ang sa kanya'y tumulong

sarili'y di pinabayaan, nagsikap, umusbong

marahil, siya'y tulad kong mag-isa sa pagkatha

o ako'y tulad niyang mag-isang sumasalunga

sa agos ng lipunang kayraming nagdaralita

subalit naaalpasan ang hirap, dusa't luha

ah, solo man akong halamang umusbong sa lungsod

ngunit di ako mananatiling tagapanood

may pakialam sa isyu ng lipunan, di tuod

na kasangga ng magsasaka't manggagawang pagod

- gregoriovbituinjr.

* litratong kuha ng makatang gala sa kanyang nadaanan

Sa bundok na iyon

SA BUNDOK NA IYON

kaytalim ng pangungusap na naroong narinig

na sa buong katauhan ko'y nakapanginginig

kumbaga sa pagkain ay sadyang nakabibikig

sa puso'y tumusok ang sinabing nakatutulig

nararanasan din natin sa buhay ang karimlan

subalit dapat magpakatatag at manindigan

sa kapwa'y gawin ang tama't talagang kabutihan

daratal din ang umagang buong kaliwanagan

kung isa lamang akong lawin, nais kong lumipad

upang iba't ibang panig ng bansa'y magalugad

upang makipag-usap sa kapareho ng hangad

upang pagbabagong asam sa masa'y mailahad

kung isa lamang akong nilalang na naging bundok

tulad ng nasa alamat o kwentong bayang arok

hahayaang masisipag ay marating ang tuktok

habang naghahangad palitan ang sistemang bulok

kung isa akong bagani sa mga kwento't tula

pinamumunuan ay mga bunying mandirigma

itatayo ko'y lipunang malaya't maginhawa

kung saan walang inggitan, alitan, dusa't luha

kung sa isang liblib na pook, ako'y pulitiko

mamamayan ko'y di basahan at ako'y di trapo

ang serbisyo'y serbisyo, di dapat gawing negosyo

tunay na pamamahala'y pagsisilbi sa tao

nasa kabundukan man, hangad ay kapayapaan

payapang puso't diwa, di lamang katahimikan

na madarama sa isang makataong lipunan

oo, sadyang pagpapakatao'y kahalagahan

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Halina't magtanim

HALINA'T MAGTANIM

halina't magtanim, maging magsasaka sa lungsod

urban farming ay sama-sama nating itaguyod

paghandaan na natin kung ano man ang mangyari

na may mapipitas na pagkain sa tabi-tabi

walang malaking lupa, di tulad sa lalawigan

ngunit may mga pasong maaari mong pagtamnan

lalo na't may pandemya, aralin ang pagtatanim

upang di magutom, maiwasan ang paninimdim

tipunin ang walang lamang delata't boteng plastik

lagyan ito ng lupa at mga binhi'y ihasik

magtanim ng gulay, ibaon ang binhi ng okra, 

sili, munggo, sanga ng alugbati, kalabasa

magtanim tayo ng talbos ng mustasa't sayote

at walang masamang magtanim tayo ng kamote

di dahil walang ayuda'y sa gutom magtitiis

kumilos ka't magtanim ng gulay mong ninanais

alagaang mabuti ang anumang itinanim

laging diligan, balang araw ay mamumunga rin

upang pamilya'y di magutom, may maaasahan

may mapipitas na gulay kung kinakailangan

- gregoriovbituinjr.

Si Miss Peru hinggil sa climate change

SI MISS PERU HINGGIL SA CLIMATE CHANGE

mabuhay ka, Miss Peru, sa iyong magandang tugon

doon sa Miss Universe, sa question and answer portion

hinggil sa climate change, tayo'y kolektibong umaksyon

magtulungan tayo't sagipin ang planeta ngayon

tunay kang inspirasyon para sa kinabukasan

ng mga sunod na henerasyon ng kabataan

dapat din nating pag-isipan ang kanyang tinuran

lalo na't tayo'y may kolektibong pananagutan

upang sama-samang kumilos at magkapitbisig

nang masagip ang nag-iisang tahanang daigdig

mga sumisira ng kalikasan ay mausig

at maparinig ang nagkakaisa nating tinig 

huwag hayaang dahil sa climate change ay malusaw

ng unti-unti ang mundong ayaw nating magunaw

kay Miss Peru, kami'y nakikiisa sa pananaw

magtulong upang magandang daigdig ay matanaw

- gregoriovbituinjr.

- litrato at sinabi ni Miss Peru ay mula sa google

Panawagan ng Miss Universe ng buhay ko

PANAWAGAN NG MISS UNIVERSE NG BUHAY KO

ang tshirt na pasalubong ko'y sinuot ni misis

na ang tatak: No Climate Justice Without Gender Justice

na ibinigay noong Araw ng Kababaihan

nang maraming babae ang nagtungo sa lansangan

tila baga panawagan ng mga kandidata

sa Miss Universe, makabagbag-damdamin talaga

mayroong "Stop Asian Hate", may "Pray for Myanmar" doon

may "No more hate, violence, rejection, discrimination"

sa mga Miss Universe na talagang may prinsipyo

pagpupugay! pati sa Miss Universe ng buhay ko

ang prinsipyado ninyong panawagang dala-dala

sa maraming bansa sa mundo'y mapakinggan sana

upang mga mararahas ay tunay na malupig

nang daigdig ay mapuno ng hustisya't pag-ibig

- gregoriovbituinjr.

Ang solong halaman sa bangketa

ANG SOLONG HALAMAN SA BANGKETA

nag-iisa man ang tanim sa gilid ng bangketa

tumutubo't nabubuhay sa kanyang pag-iisa

pananaw din niyang habang may buhay, may pag-asa

baka siya'y binhing bumaon sa lupang kayganda

patunay na kahit nag-iisa'y may magagawa

basta't malinaw ang paninindigan at adhika

basta't marunong makipagkapwa-tao sa madla

basta't makabuti sa marami ang ginagawa

kaya kung sakaling nag-iisa'y huwag malungkot

tulad ng halaman sa bangketang hindi natakot

sakaling mamunga't may pakinabang itong dulot

mag-isa man, buhay ay may katuturang naabot

maraming salamat sa mag-isang halamang iyon

pagkat sa tulad ko, siya'y nagsilbing inspirasyon

lalo't hinarap ang samutsaring problema't hamon

na nalutas din namang anong galing nang maglaon

- gregoriovbituinjr.

* litratong luha ng makatang gala habang naglalakad kung saan-saan

Paggawa ng titisan o ashtray

PAGGAWA NG TITISAN O ASHTRAY

ginawa kong titisan ang walang lamang delata

muli, titisan para sa nagyoyosi tuwina

upang upos ng yosi'y di basta maibasura

kundi maipon para sa yosibrik kong programa

tipunin ang upos upang di mapunta sa dagat

alam ni misis, sa tungkuling ito, ako'y tapat

sa pangangalaga ng kalikasan ay magmulat

na dapat may gawin sa upos na kakalat-kalat

kaya walang lamang delata'y ginawang titisan

sa mga opisina'y ipamahaging tuluyan

tipunin ang mga upos sa gagawing imbakan

kung sa hibla ng upos, walang magawang anuman

naisip ko sanang may magawa sa bawat hibla

ng upos ng yosi, may imbensyong magagawa ba?

katulad ng lubid mula sa hibla ng abaka

katulad din ng barong mula sa hibla ng pinya

tulong na sa kalikasan ang proyektong yosibrik

na parang paraan din ng paggawa ng ekobrik

upos ay ikulong unti-unti sa boteng plastik

kaysa mapunta sa dagat, mga isda'y hihibik

iwasang maging microplastic ang plastik sa laot

pati mga upos na sadyang kakila-kilabot

munti mang gawa sa higanteng adhika'y maabot

upang kalikasan ay di maging kalungkot-lungkot

- gregoriovbituinjr.

Potasyum para sa halamang tanim

POTASYUM PARA SA HALAMANG TANIM

minsan, masarap ding magsaging matapos kumain

lalo na't saging ay potasyum, pampalakas na rin

subalit huwag ibasura ang balat ng saging

kundi ihalo sa lupa kasama ng pananim

sapagkat kahit balat ng saging ay may potasyum

na pampalusog din sa mga tinanim mo doon

pareho kayong panalo, parehong may potasyum

nabusog ka na sa saging, pati tanim mong iyon

magtanim sa paso, maging magsasaka sa lungsod

kamatis, sili, munggo, iba pa't nakalulugod

balat ng latundan at saba animo'y alulod

habang tanim mo'y dinidiligan ng sunod-sunod

sa umaga't dapithapon magdilig ng halaman

at potasyum ng saging sa lupa'y bababa naman

tanim mo'y huwag lang sa tanghaling tapat diligan

upang sa tubig ay di agad iyon matuyuan

potasyum ay kailangan, pampatibay ng buto

kumain ng saging kahit minsan sa isang linggo

subalit huwag basta itapon ang balat nito

kundi gawin mong potasyum sa mga pananim mo

- gregoriovbituinjr.

Ang nais kong iulam

ANG NAIS KONG IULAM

kasama rin ba kita sa aking paninindigan

at prinsipyong isinasabuhay kong kainaman

tulad ng isinasaad sa aking kasuotan

sabi: "I am a vegetarian and a budgetarian."

sadyang iniwasan ko na ang pagkain ng karne

pinili kong buhay tulad sa bayang nagsisilbi

halina't magtanim tayo ng gulay, magparami

upang balang araw may mapipitas tayo, pare

lumaki akong hinahanap ko'y isdang galunggong

na sinasawsaw ko sa kalamunding at bagoong

habang binibili ko sa palengke'y okra't talong

talbos ng kamote, habang sinasangag ang tutong

ang tanong ko lamang: mahilig ka rin ba sa laman

ng baboy, manok, baka, kambing, o katulad niyan

sakali bang makasama mo ako'y igagalang

ang aking tindig kung ano ang nais kong iulam

maraming salamat kung ako'y naunawaan mo

sakali mang di mo ako samahan sa prinsipyo

talbos na sapaw sa kanin, sitaw na inadobo

nilagang okra, ah, ayos na ako sa ganito

- gregoriovbituinjr.

Pagtatanim sa paso

PAGTATANIM SA PASO

patuloy pa rin ang pagtatanim sa munting paso

ng mga gulayin bakasakaling mapalago

kaya laging dinidiligan ng buong pagsuyo

at alagaang mabuti upang di mangatuyo

nagtanim-tanim na rin sa panahong may pandemya

kahit nasa kalunsuran ay naging magsasaka

upang balang araw ay may mapipitas na bunga

may pang-ulam tulad ng alugbati, talong, okra

dapat lang talagang tayo'y magsipag at magsikap

upang magbunga ang ating mga pinapangarap

at maaalpasan din ang nararanasang hirap

pag nagbunga ang tinanim ay sadyang anong sarap

may makakain sakali mang nawalan ng sahod

sa mga community pantry'y di basta susugod

ipagmalaki mong naging magsasaka sa lungsod

kaya pagtatanim sa paso'y ating itaguyod

habang nagpapatuloy pa rin sa bawat adhika

upang makataong lipunan ay itayo ngang sadya

sama-samang pagkilos at nagkakaisang diwa

ng karaniwang tao, ng dukha, ng manggagawa

- gregoriovbituinjr.

Huwag magkalat

HUWAG MAGKALAT

nagkalat ang upos at plastik sa mga lansangan

mga di na magawang itapon sa basurahan

pagkat samutsaring putakti ang nasa isipan

kaya napabayaan ang daigdig na tahanan

di ba nakagagalit na noong tayo'y bata pa

tinuruan na saan itatapon ang basura

subalit nang tayo'y magsilaki't nagkaasawa

inaral na'y balewala, basura'y naglipana

anong dapat gawin, mula ibaba hanggang tuktok

ihiwalay ang nabubulok sa di nabubulok

sa karagatan, basura'y itigil nang isuksok

daigdig ay di basurahan, huwag maging bugok

disiplina nga lang ba ito o pagbalewala

sa kapaligiran ng mga matatanda't bata

paanong malinis na daigdig ay maunawa

ay sa tahanan naman talaga nagsisimula

ayaw nating maging basurahan ang bansa natin

ng bansang Canada, Korea't iba pang bansa rin

sila'y ating ipinrotesta't nais pang sipain

kahiya-hiya kaya bansa'y atin ding linisin

di basurahan ang daigdig na ating tahanan 

ang tahanan at kalikasan ay di basurahan

at di rin basurahan ang ating kapaligiran

mga prinsipyong gabay at gawing paninindigan

- gregoriovbituinjr.

Di pa matatapos ang paggawa ng ekobrik

DI PA MATATAPOS ANG PAGGAWA NG EKOBRIK

muling nakatipon ng mga ginupit na plastik

sa panahon ng pandemya'y di nagpatumpik-tumpik

kaysa walang ginagawa't mata'y biglang tumirik

mabuting magpatuloy sa paggawa ng ekobrik

napupuno na kasi ng plastik ang karagatan

ang buong daigdig na'y ginagawang basurahan

sa laot, upos, plastik at basura'y naglutangan

ito ba ang pamana natin sa kinabukasan?

nag-eekobrik sa ibang bansa'y marami na rin

nauunawaan din nila anong suliranin

batid na lugmok na sa plastik ang daigdig natin

kaya ito, mga plastik ay gugupit-gupitin

plastik ay isusuksok sa loob ng boteng plastik

magpasok ng magpasok at magsiksik ng magsiksik

hanggang sa pag pinindot mo'y kaytigas nang parang brick

gawing lamesa't upuan ang nagawang ekobrik

nag-aambag nang pilit munti man ang ginagawa

bakasakaling sa kalikasan ay mangalaga

sa pamamagitan ng pag-eekobrik ng kusa

pagkat mundong ginawang basura'y kasumpa-sumpa

- gregoriovbituinjr.

Tayo ang kalikasan

TAYO ANG KALIKASAN

"Tayo ang kalikasan" sa tarpolin ay pamagat

ng tulang naroon, sa pitong taludtod nasulat

talab sa puso't diwa ang mensaheng nadalumat

tayo raw ang kalikasan ang isinisiwalat

gawin ang marapat, isa lang ang ating daigdig

sa pangangalaga nito, tayo'y magkapitbisig

mga sumisira nito'y dapat nating mausig

at kung kinakailangan, sila'y ating malupig

pasasalamat sa makabagbag-damdaming tula

kaya sa tarpoling ito'y nag-selfie ang makata

salamat sa mensahe at kayraming natutuwa

dahil sa prinsipyado't makatuturang adhika

salamat sa makatang kumatha ng tulang iyon 

kung sino man siya'y isa iyong pagkakataon

upang madla'y magsikilos, magkaisa't bumangon

upang tahanang daigdig ay saklolohan ngayon

- gregoriovbituinjr.

* selfie sa aktibidad ng mga grupong makakalikasan sa QC Memorial Circle bandang 2017 o kaya'y 2018

Ang papel ng papel

ANG PAPEL NG PAPEL

papel ang arbitrary ruling, pwedeng ibasura

ani Mang Kanor na namamanikluhod sa Tsina

di ba't papel din lang ang ipinanalong balota

sa halalan, balotang pwede ring maibasura?

kung papel lamang ang turing sa arbitrary ruling

na pwedeng kuyumusin at ibasura ng praning

ang pagkapanalo sa pagkapangulo'y ano rin?

di ba't balotang patunay ng panalo'y papel din?

panalong arbitrary ruling na ibabasura?

dahil papel tulad ng ipinanalong balota?

lukutin kaya ng masa't balota'y ibasura

upang maunawaan niyang di tanga ang masa

kung balewala ang papel, gayon din ang titulo

ng lupang pinag-aawayan ng kamag-anak mo

birth certificate at sedula'y papel ding totoo

papayag ka bang lamukusin lang ang mga ito?

ang soberanya ng bansa'y nakasulat sa papel

ang Konstitusyon ng bansa'y nakasulat sa papel

ang diploma mo ng pagtatapos ay nasa papel

pinanalong arbitrary ruling ay nasa papel

dahil lamang may utang na loob siya sa Tsina

ay binabalewala na niya ang soberanya

balintuna ang utak, dinadala na ang masa

upang sariling bansa'y gawing probinsya ng Tsina

ilang beses na ba niyang pinagsasabi iyan

baka managot pa siya sa atas na pagpaslang

ng walang due process sa ilang libong mamamayan

ngunit may ibang panahong singilin siya diyan

kayang mag-atas na karaniwang masa'y paslangin

sa ngalan ng War on Drugs ay kayraming pinatay din

subalit bahag ang buntot sa Tsina't pupurihin

kulang na lang ay lantaran niya itong sambahin

papel lang pala ang arbitrary ruling na ito

papel din lang ang balotang kanyang ipinanalo

subukan din kayang ibasura ng mga tao

upang mapalitan ito ng matinong gobyerno

na karapatang pantao'y talagang igagalang

na panlipunang hustisya'y makakamtan ng bayan

na maitatayo'y isang makataong lipunan

na mananagot ang may atas ng mga pagpaslang

- gregoriovbituinjr.

Pagninilay sa iba't ibang yugto

PAGNINILAY SA IBA'T IBANG YUGTO

lumalatay sa binti ang dinulot ng delubyo

di dapat maglakad sa baha matapos ang bagyo

lalo na't lestospirosis ay tiyak kalaban mo

at paano pa kaya kung may rayuma si lolo

magtanim ng gulay ay isang aral sa pandemya

upang may mapipitas balang araw ang pamilya

magtanim ng puno kahit matagal pang mamunga

kahit tagalungsod ay mag-urban farming tuwina

nakababahala ang mga basura sa dagat

mga plastik, upos at face mask na yaong nagkalat

tao nga ba ang dahilan, ang budhi'y nanunumbat

laot na'y basurahan, sa dibdib mo ba'y mabigat

kabundukan at kagubatan ay nakakalbo na

dahil sa ilegal na pagtotroso't pagmimina

dito'y limpak ang tubo ng mga kapitalista

balewala lang kung kalikasan ay masira na

may Earth Day sa Abril, National Bird Day sa Enero

World Forestry Day at World Water Day naman sa Marso

may World Environment Day at World Oceans Day sa Hunyo

at World No Tobacco Day sa huling araw ng Mayo

may World Ozone Day at Green Consumers Day sa Setyembre

may World Habitat Day at World Wildlife Week sa Oktubre

aba'y may America Recycles Day sa Nobyembre

World Soil Day, International Mountain Day sa Disyembre 

maraming araw palang para sa kapaligiran

mga paalalang magsikilos ang taumbayan

at huwag balewalain si Inang Kalikasan

dahil iisa lang ang daigdig nating tahanan

personal kong ambag ang maggupit-gupit ng plastik

isiksik sa boteng plastik upang gawing ekobrik

tinanganan kong tungkuling walang patumpik-tumpik

na pati upos ng yosi'y ginagawang yosibrik

tara, pakinggan natin yaong lagaslas ng batis

masdan din ang batis, di ba't kayganda kung malinis

pag kalikasa'y sinira, iyo bang matitiis

o tutunganga ka lang kahit may nagmamalabis

- gregoriovbituinjr.

World No Tobacco Day ang huling araw ng Mayo

WORLD NO TOBACCO DAY ANG HULING ARAW NG MAYO

World No Tobacco Day pala'y huling araw ng Mayo

at sa gawaing pagyoyosibrik ay naririto

United Nations umano ang may pakana nito

upang marami'y tumigil na sa pananabako

pagkat tayo'y may karapatan daw sa kalusugan

at malusog na pamumuhay sa sandaigdigan

upang pangalagaan din daw ang kinabukasan

ng mga susunod pang salinlahi't kabataan

ang World Health Assembly'y nagpasa ng resolusyon

upang maiguhit ang pandaigdigang atensyon

sa pagkamatay at sakit na nangyayari noon

dulot ng tabako't paninigarilyo ng milyon

at huling araw ng Mayo'y kanilang itinakda

bilang World No Tobacco Day, pinaalam sa madla

ngunit kayraming kumpanyang ito ang ginagawa

kung ipasara'y walang trabaho ang manggagawa

ang tabako't sigarilyo'y parehong hinihitit

may epekto sa katawan, yosi man ay maliit

tindi ng epekto sa baga'y  nagdulot ng sakit

basurang upos nama'y iniintindi kong pilit

gayunman, sang-ayon ako sa konseptong kayganda

tinutukan ko naman ay upos na naglipana

pagyoyosibrik ko'y pagbabakasakali muna

baka sa mga upos ng yosi'y may magawa pa

- gregoriovbituinjr.

* ayon sa World Health Organization: 

"In 1987, the World Health Assembly passed Resolution WHA40.38, calling for 7 April 1988 to be "a world no-smoking day. In 1988, Resolution WHA42.19 was passed, calling for the celebration of World No Tobacco Day, every year on 31 May."

Ang magtanim ng puno

ANG MAGTANIM NG PUNO

sinabi noon ng isang polimatong Bengali

at makatang nagngangalang Rabindranath Tagore

ang magtanim ng puno, mag-alaga't magpalaki

kahit sa lilim nito'y di sumilong o tumabi

ay nauunawaan na ang buhay na sakbibi

sa sinabi ako'y nagpapasalamat ngang sadya

bilang napaisip at talagang napatingala

dapat na akong magtanim ng puno't magsimula

pagtatanim ko sa paso'y ngayon ko naunawa

na sa kalikasan at sa kapwa'y may magagawa

halina't magtanim ng puno upang mga ibon

ay may matatahanan kung saan sila hahapon

mga ibong malaya, sa hawla'y di ikukulong

at mga tao'y sa lilim ng puno magkakanlong

pipitas ng bunga nito nang maibsan ang gutom

- gregoriovbituinjr.

* litrato mula sa google

Ang magtanim ng puno

SALIMBUBOG

kung dikyang kulay puti'y palutang-lutang sa dagat

mayroon din palang dikyang itim sa tubig-alat

salimbubog ang tawag kaya huwag malilingat

baka mangati ka kaya sa pagligo'y mag-ingat

bakit kaya ito pinangalanang salimbubog

dahil pag natibo ka nito'y para kang nabubog

salitang Hiligaynon, na maganda nang isahog

sa pagtula ng may pagsuyo, saya, hapdi't libog

kung kasama pa ang pamilya'y pag-ingatang lalo

at patnubayan ang mga anak sa paliligo

pag nakagat ng salimbubog ay masisiphayo

o kung dikya man iyon ay tiyak na manlulumo

mag-ingat sa dikyang puti't salimbubog na itim

mag-ingat sa dikya't salimbubog lalo't dumilim

lalo't naglulunoy na may problemang kinikimkim

lalo't nagbababad sa tubig ng may paninimdim

samutsaring suliranin man ay di matingkala

batid man ang kapaligira'y pag-ingatang kusa

baka madale ng salimbubog ay matulala

at madarama'y nakakagulo sa iyong diwa

- gregoriovbituinjr.

* salimbubog - dikya na kulay itim, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1087

Ginisang wombok

GINISANG WOMBOK

kaysarap ng inulam kong wombok o petsay Baguio

na sa isang sibuyas at bawang ay ginisa ko

pang-almusal, pananghalian, hapunan na ito

kahit isang wombok lang, pangmaramihang totoo

dito'y pumilas lang ako ng nasa sampung dahon

makapal pa ang wombok, pangsanlinggo yata iyon

tantya ko'y higit limampung dahon pa ang naroon

tamang pang-ulam para sa maraming nagugutom

kung dahon ng petsay sa Maynila'y pito o walo

baka ang sangkilong wombok ay animnapu't tatlo

kaya laking pasalamat ko sa wombok na ito

pagkat ilang araw din itong pagkain, panalo!

nagsaliksik ako hinggil sa wombok at maarok

ang iba pang uri ng petsay na dito'y kalahok

sa U.P. Diksiyunaryong Filipino'y walang wombok

idagdag ito sa diksyunaryo'y aking paghimok

tara, ang niluto kong ginisang wombok ay tikman

ako'y sabayan na rin ninyo sa pananghalian

tiyak madarama ninyo'y di lamang kabusugan

kundi masasarapan pa kayo't masisiyahan

- gregoriovbituinjr.

05.05.2021

Face mask sa ilalim ng dagat

FACE MASK SA ILALIM NG DAGAT

bukod sa upos ng yosi't plastik sa karagatan

pati mga binasurang face mask na'y naririyan

bakit ba karagatan ay ginawang basurahan

paano ito nangyari't sinong may kagagawan

dapat may patakaran kung saan lang itatapon

ang mga face mask at face shield pag binasura iyon

kawawa pati mga isdang face mask ay nilalamon

na ayon sa ulat, nahahalo sa lumot iyon

lalo't nagiging microplastic ang mga basura

sa dagat, na sa liit ay di natin nakikita

pag kinain ng isda, tanggalin man ang bituka

at kinain natin ang isda, aba'y paano na

kaya pagtatapon ng face mask ay dapat isipin

subalit may balita noong di dapat gayahin

nilagay daw sa unan ang face mask na binenta rin

sa murang halaga subalit ito'y mali't krimen

dapat magkaroon ng batas ang pamahalaan

kung anong tamang gawin sa mga face mask na iyan

o gumawa ng inisyatiba ang taumbayan

nang face mask ay di maging basura sa karagatan

- gregoriovbituinjr.